หน่วยที่ 5 การออกแบบการเรียนการสอน การออกแบบ 1. ความหมาย ความสำคัญ และประโยชน์ของการออกแบบ 1.1 ความหมาย จากหลักฐานที่นักโบราณคดีได้ขุดค้นพบวัสดุ อุปกรณ์ต่างๆของมนุษย์ในสมัยดึกดำบรรพ์เป็นการยืนยันได้ว่า มนุษย์รู้จักการออกแบบมานานกว่า 6,000 ปี มีการใช้ความคิดสร้างสรรค์ให้กลมกลืนกับธรรมชาติ มนุษย์ออกแบบ ตามวัตถุประสงค์ที่ต้องการแต่ละอย่างโดยเฉพาะ การออกแบบจึงมีความหมายกว้างขวางตามความเข้าใจที่แตกต่างกันไป กรมวิชาการ (2544 : 166)ได้ให้ความหมายของการออกแบบไว้ว่า การออกแบบเป็นการลำดับความคิด หรือจินตนาการให้เป็นขั้นตอน เพื่อนำไปสู่การวางแผนในการแก้ปัญหา Colis Cokz (ชลอ บุญก่อและคณะ. 2548 : 215; อ้างอิงจาก Colis Cokz)ได้ให้ความหมายของการออกแบบ ไว้ว่า การออกแบบ เป็นการประดิษฐ์หรือวางแผนงานสำหรับงานที่มีจุดมุ่งหมายแน่นอนการออกแบบสำหรับงานที่มีหน้าที่ใช้สอย โดยเฉพาะ เช่น เก้าอี้ การออกแบบเส้นใยหรืออาจเป็นการวางแผนงานสำหรับโครงงานที่จะทำ การออกแบบจึงเป็นกิจกรรม และพฤติกรรม ของมนุษย์ที่ต้องใช้สติปัญญาปรินส์รอยแยลส์วิทยาลัย (http://www.prc.ac.th. 2551) การออกแบบ หมายถึง การถ่ายทอดรูปแบบจากความคิดออกมาเป็นผลงาน ที่ผู้อื่นสามารถมองเห็นรับรู้ หรือสัมผัสได้เพื่อให้มีความเข้าใจ ในผลงานร่วมกัน ชลอ บุญก่อและคณะ (2548 : 215) สรุปว่า การออกแบบเป็นการลำดับความคิดมีจุดมุ่งหมายที่แน่นอนและมีการวางแผนเป็นขั้นตอน เพื่อการแก้ปัญหา ดังนั้นจากความหมายดังกล่าวมา สรุปได้ว่าการออกแบบ หมายถึง การถ่ายทอดความคิด จินตนาการของคนเรา แล้วถ่ายทอดออกมาเป็นชิ้นงานหรือผลงานได้อย่างเป็นขั้นเป็นตอน เพื่อแสดงให้ผู้อื่นสามารถมองเห็นรับรู้ หรือ สัมผัสได้ และเป็นที่เข้าใจในผลงานร่วมกัน 1.2 ความสำคัญของการออกแบบ สุพัฒน์ ระงับพิษ (http://www.skm.nfe.go.th. 2551) กล่าวถึง ความสำคัญของการออกแบบว่าถ้าการออกแบบ สามารถแก้ไขปัญหาของเราได้ การออกแบบจึงมีความสำคัญและมีคุณค่าต่อการดำรงชีวิตของเราทั้งทางด้านร่างกาย อารมณ์ และทัศนคติ กล่าวคือ มีความสำคัญต่อการดำเนินชีวิตของเรา เช่น 1. การวางแผนการการทำงาน งานออกแบบจะช่วยให้การทำงานเป็นไปตามขั้นตอนอย่างเหมาะสม และประหยัด และประหยัดเวลา ดังนั้นอาจถือว่าการออกแบบ คือ การวาง แผนการทำงานที่ดี 2. การนำเสนอผลงาน ผลงานออกแบบจะช่วยให้ผู้เกี่ยวข้องมีความเข้าใจตรงกันอย่างชัดเจน ดังนั้น ความสำคัญในด้านนี้ คือ เป็นสื่อความหมายเพื่อความเข้าใจ ระหว่างกัน 3. สามารถอธิบายรายละเอียดเกี่ยวกับงานงานบางประเภทอาจมีรายละเอียดมากมาย ซับซ้อนผลงานออกแบบ จะช่วยให้ผู้เกี่ยวข้อง และผู้พบเห็นมีความเข้าใจที่ชัดเจนขึ้นหรืออาจกล่าวได้ว่า ผลงานออกแบบ คือ ตัวแทนความคิด ของผู้ออกแบบได้ทั้งหมด 4. แบบ จะมีความสำคัญมากถ้าผู้ออกแบบกับผู้สร้างงานหรือผู้ผลิตเป็นคนละคนกัน เช่น สถาปนิกกับช่างก่อสร้าง นักออกแบบกับผู้ผลิตในโรงงาน หรือถ้าจะเปรียบไปแล้ว นักออกแบบก็เหมือนกับคนเขียนบทละครนั่นเอง มีคุณค่าต่อวิถีชีวิต ของเรา คือ 4.1 คุณค่าทางกาย คุณค่าของงานออกแบบที่มีผลทางด้านร่างกาย คือคุณค่าที่มีประโยชน์ใช้สอยในชีวิต ประจำวันโดยตรง เช่น ไถมีไว้สำหรับไถนา แก้วมีไว้สำหรับใส่น้ำ ยานพาหนะมีไว้สำหรับเดินทาง บ้านมีไว้สำหรับอยู่อาศัย 4.2 คุณค่าทางอารมณ์ความรู้สึก คุณค่าของงานออกแบบที่มีผลทางอารมณ์ความรู้สึกเป็นคุณค่าที่เน้น เป็นคุณค่าที่เน้นความชื่นชอบ พึงพอใจ สุขสบายใจ หรือ ความรู้สึกนึกคิดด้านอื่นๆ ไม่มีผลทางประโยชน์ใช้สอยโดยตรง เช่น งานออกแบบทางทัศนศิลป์ การออกแบบ ตกแต่ง ใบหน้าคุณค่าทางอารมณ์ความรู้สึกนี้ อาจจะเป็นการออกแบบเคลือบแฝง ในงานออกแบบ ที่มีประโยชน์ทางกายก็ได้ เช่น การออกแบบตกแต่งบ้าน ออกแบบตกแต่งสนามหญ้าออกแบบตกแต่งร่างกายเป็นต้น คุณค่าทางทัศนคติ คุณค่าของงานออกแบบที่มีผลทางทัศนคติ เน้นการสร้างทัศนคต อย่างใด อย่างหนึ่ง ต่อผู้พบเห็น เช่น อนุสาวรีย์สร้างทัศนคติให้รักชาติ กล้าหาญ หรือทำความดี งานจิตรกรรมหรือประติมากรรมบางรูปแบบ อาจจะ แสดงความกดขี่ ขูดรีดเพื่อเน้นการระลึกถึงทัศนคติที่ดีและถูกควรในสังคม เป็นต้น ภาพที่ 4.1 แสดงคุณค่าของการออกแบบ คุณค่าทางด้านความรู้สึก คุณค่าทางด้านทัศนคติ คุณค่าทางด้านที่อยู่อาศัย